Dil meselesi

Bu yazıyı, Japonca çalışma sürecimi ve yararlandığım kaynakları paylaşmak için yazıyorum. Fakat başlamadan önce, kaynakların İngilizce olduğunu belirtmeliyim. İkincisi, Japonca bilgim şu an B1 düzeyinde, en azından öyle olduğu söyleniyor. “Söyleniyor” derken bir gerçeğe daha değinmiş oldum: henüz JLPT’ye girmediğimden, dil bilgimi kanıtlayabileceğim resmi bir belge yok elimde. İleri seviye bir öğrenci de değilsem eğer, o halde kim beni niçin dinleyecek?

Burada cevap kendi kendine çalışmakta yatıyor sanırım. Bir hocanız, sınıf arkadaşınız, gittiğiniz kurs, aldığınız ders vs. yoksa, kaderiniz “karşılaşmalara” göre şekilleniyor. En azından benim hikâyem öyle ilerledi. Hani toplama bilgisayarlar vardı eskiden, o misal, ben de sağda solda ne toplayabilmişsem; yani hangi bilgi, hangi kitap, hangi hoca ile karşılaşmışsam, öyle öğrendim Japoncayı. Dolayısıyla benzer yolda yürüyen insanlara bir yardımım dokunur belki diye anlatmak istiyorum. Yoksa yazmaya karar verene kadar “tavsiyede bulunacak ben mi kaldım” diye düşünürdüm hep. “Benim haddime mi” derdim, “bana mı düşmüş Japonca anlatmak?” Uzunca bir süre çekindim. Fakat en ufak bir paylaşımın bile ne kadar hayat değiştirici olabileceğini fark ettikçe, kararımı değiştirdim.

Şimdi alfabe ile, yani hiragana ve katakana ile başlayalım. Bu hususta yararlandığım kaynak Japanesepod101[1] isimli Youtube kanalıydı. Videolar genellikle “bir saatte hiragana[2] öğrenin,” “bir saatte katakana[3] öğrenin” gibi başlıklarla paylaşılır ama bir söz vardır ya, mühim olan öğrenmek değil hatırlamaktır diye. Dersler hakikaten bir saatte bitebilir ama tekrar yapılmadığı takdirde unutuş daimidir. Alfabe benim en çok zaman kaybettiğim yerdi; başladım, bıraktım, başladım, bıraktım. Kimisi romaji ile ilerlesek olmaz mı der ama bunun sürdürülebilir hiçbir yanı yok. Romajiye dair mühim nokta, alfabe çalışırken bir yandan da harflerin İngilizce okunuşunu (ve okunuşun yazılışını) iyi öğrenmektir. Zira bu, ileride sözlük kullanırken işimize yarayacak. Misal, İngilizce tabanlı bir sözlükte çikai değil chikai, şinbun değil shinbun diye aratmamız gerekecek. Sözlük demişken, bilgisayarda Jisho[4], telefonda Japanese Dictionary Takoboto kullanıyorum.

Gelelim dil bilgisine... Doğrusu ben burada da çok vakit kaybettim. Bir süre yönümü yöntemimi bulamadım. Yine Youtube’a bakayım dedim ama hiçbirine ısınamadım. Toplama bilgisayar usulü işe yaramıyordu; belli bir kaynağı düzenli ve disiplinli bir şekilde takip etmenin gerekliliğini anladım ama elimde ne kitap vardı ne başka bir şey. Sonra bir gün, Twitter’da Dr. Wes Robertson[5] ile karşılaştım. Wes hoca Avustralyalı bir akademisyen. Macquarie Üniversitesi’ndeki Japoncaya giriş dersi için hazırladığı PDF kitabı, yanına cevap anahtarını da koyup sayfasında paylaşmış ve “isteyen alsın kullansın” diye yazmıştı mealen. Kurtarıcım tam olarak bu kitaplar oldu. Önce birincisi[6], sonra ikincisi[7] ile temelden çalışmaya koyuldum. Wes hocanın anlatışı o kadar açıklayıcı, öğretici ve yaratıcıydı ki kitaplar bittiğinde bir şeyleri tamamlamanın sevincinden ziyade hüzne kapıldım. Ama bu uzun sürmedi, zirâ öğrendiğim konular henüz devede kulaktı ve başka bir mesele daha vardı: kanji.

Aslında kanji çalışmaya dil bilgisi ile aynı anda başlamıştım. Ah kanji! Başlangıçta o kadar “saftım” ki öğrendiğim her karakterin vuruş sayısını, sırasını, yönünü tek tek ezberlemeye uğraşıyordum. Burada yaşadığım değişim ise WaniKani[8] ile karşılaşmak oldu. Amerikan orijinli bir site olan WaniKani toplam altmış seviyeden oluşuyor ve hem kanji hem de kelime öğretmeyi amaçlıyor. İlk üç seviyeyi ücretsiz denedikten sonra ayda dokuz dolara üye olabiliyorsunuz. Değer mi? Bence değer çünkü o kadar çok pratik yapma imkânı sunuyor ki, gözünüz karaktere aşina olurken okunuşu da iyice yerleşiyor. Maalesef Türkiye’deki kurun ayda dokuz dolar gibi bir ücreti dahi “ödenemez” konuma getirdiğinin farkındayım. Ben bir şekilde yüzde elli indirim alıp öyle devam ettim—“bir şekilde” diyorum çünkü kişisel bir hikâye— Aksi halde belki sürdüremezdim. Velhasıl, imkânı olan için WaniKani’ye her türlü kefil olduğumu söyleyebilirim.

Şimdi dilbilgisine geri dönelim. Wes hocanın kitapları bittikten sonra başka bir PDF kitaptan, Complete Japanese Grammar[9] üzerinden çalışmaya başladım. Bu noktada archive.org’un katkısı çok büyük. Yalnızca Japonca için değil, diğer yazılı kaynaklar için de archive mutlaka ziyaret ettiğim bir site. Oradan ulaştığım Complete Japanese Grammar’da başlangıçtan ileri seviyeye kadar tüm konular mevcut fakat, ilkin bu kitaptan çalışmaya başlasaydım muhtemelen hiçbir şey öğrenemezdim. Ancak temel meseleleri halledip, dil yapısını az biraz kavradıktan sonra kalan konular için öneriyorum, o zaman anlamak çok daha kolaylaşacaktır. Bir de şu sıralar elimde Minna No Nihongo 2[10] var. Birincisini araştırmadım ama ikinci cildini yine archive’dan indirdim. Linkleri dipnota koydum.

Sanırım söyleyeceklerim bu kadar diye düşünürken aklıma Duolingo geldi, nasıl unuttum! Duolingo’nın en iyi yanı sesli bir uygulama olması. Aynı şey defalarca tekrarlanınca, tekrarlanan o cümle, kalıp, kelime ister istemez akla kazınıyor ve bu hatırlayış ardından grameri öğrenmeyi de kolaylaştırıyor. Ama dediğim gibi, “kolaylaştırıyor”, tek başına yeterli olduğunu sanmıyorum.

Son olarak Tofugu’dan[11] bahsedeyim. Genelde blog yazılarını okumak için ziyaret ediyorum. Bir de Japonca öğrenmeye yönelik uygulamalar, siteler, platformlar vs. paylaşılıyor. Benim sunduğum kaynakların ötesine geçmek isteyenler siteye girip başka araçlara bakabilir. İlginç bulduğum iki Youtube sayfasını da zikredip yazıyı noktalıyorum. Light Smit [Japan]’ın[12] hazırladığı testler oldukça heyecan verici. Game Gengo[13] ise bilgisayar oyunlarında kullanılan Japonca üzerinden videolar yayınlıyor ki bu da oldukça sıra dışı bir format.